VITAL

Om risico’s van kruiscontaminatie met allergenen juist te kunnen inschatten is een risicobeoordeling nodig. Het Australische Allergen Bureau heeft met VITAL een systematiek ontwikkeld om deze risico’s te berekenen. VITAL wordt internationaal steeds meer toegepast.
Het is een vrijwillig risicobeoordelingsysteem om te bepalen of het nodig is om te waarschuwen voor kruisbesmetting met allergenen.

VITAL systeem

Berekening en rekentools

Naast bepaling van de action levels zal berekend moeten worden wat de maximale concentratie van een allergeen in het product zal zijn. Deze concentratie kan vervolgens getoetst worden tegen de actiegrens per allergeen. Als de concentratie onder het action level blijft is géén waarschuwing op het etiket nodig. Daarboven is er een risico voor de allergische consument en zal wel een waarschuwing geplaatst moeten worden.

Kruisbesmetting kan zowel optreden in het eigen productieproces als bij de leverancier van de ingrediënten (? in de allergenenlijst van een grondstofspecificatie). Beide routes moeten berekend en vervolgens getotaliseerd worden.

Onze ervaring leert dat een gestructureerde rekentool de kans op rekenfouten aanzienlijk verkleind. Er zijn meerdere rekentools in omloop, maar er zijn slechts twee gevalideerde tools beschikbaar:

  1. Rekentool Allergen Risk Calculator (Excel) van Allergenen Consultancy. Deze wordt gratis verstrekt bij advies op locatie en bij de VITAL training en kan daarna blijvend kosteloos gebruikt worden. Met deze Calculator kan een risicobeoordeling uitgevoerd worden van kruisbesmetting met de veertien wettelijke allergenen. Naast de berekening en toetsing tegen de VITAL actiegrenzen, kan ook een vergelijking met de NVWA en FAVV reference doses gemaakt worden.
    Voor bedrijven die bij eerdere training of advies al de Calculator hebben ontvangen, is het mogelijk om tegen een kleine jaarlijkse vergoeding een updateservice af te sluiten waarbij nieuwe versies van deze rekentool automatisch toegestuurd worden.
  2. VITAL Online van het Allergen Bureau, waarvan gratis gebruik gemaakt kan worden door het afsluiten van een testabonnement. Daarna kan bij Allergen Bureau een maand- of jaarabonnement worden afgesloten voor gebruik van deze tool. In deze tool is sulfiet niet opgenomen en van weekdieren vindt geen toetsing plaats omdat hiervoor geen reference dose is vastgesteld. 

Aanpak VITAL berekening

Een VITAL berekening start met het verzamelen van data: allergeen eiwitgehalten in producten, recepturen, achterblijvend product in apparatuur etc. Op basis daarvan kan een berekening gemaakt worden. Download gratis ons allergenen sjabloon om de informatie bij leveranciers op te vragen.
Analyses zijn niet het startpunt maar het sluitstuk (toetsing of aannames correct zijn geweest) van VITAL. Er zijn namelijk veel foutkansen in monstername, analysemethoden en omrekenfactoren (eenheid analyse ten opzichte van allergeen eiwit). Zie ook artikel VMT 2017 - Allergenenanalyse lastig te interpreteren.
Vervolgens kan met behulp van een rekentool, zoals VITAL Online of Allergen Risk Calculator, berekend worden of action levels overschreden worden en een waarschuwing op de verpakking nodig is.

Training of advies nodig?

Allergenen Consultancy is officieel trainingspartner van Allergen Bureau en zelfs de eerste in Europa! Op basis van onze jarenlange ervaring kunnen wij behulpzaam zijn bij het toepassen van drempelwaarden en het berekenen van kruisbesmettingsrisico's. Met de training VITAL risicobeoordeling allergenen wordt geoefend met het toepassen en berekenen van drempelwaarden en ga er zelfstandig mee aan de slag. De VITAL training wordt in verschillende vormen gegeven: klassikaal, web-based, in-company, in het Engels en als opfristraining.
Uiteraard kunnen wij ook een VITAL berekening opstellen. Dan doorlopen we alle stappen van de VITAL berekening aan de hand van de eigen bedrijfsgegevens en vullen we gezamenlijk de rekentool in.

Veilige grenzen (reference dose)

Binnen VITAL zijn veilige grenzen vastgelegd voor mensen met een voedselallergie. De basis van het systeem zijn de wetenschappelijk onderbouwde reference doses. Een reference dose is de absolute hoeveelheid allergeen eiwit (mg) die een aanvaardbaar risico op reacties bij een allergische consument oplevert en daarmee als veilige grens gezien kan worden. Binnen het VITAL systeem is het maximale risiconiveau vast gesteld op 1 procent milde reacties-die geen medische ingreep vereisen- bij mensen met een allergie. 

Voor elk allergeen is een eigen grens vastgesteld. De reference dose is gesteld in milligram. Afhankelijk van de consumptiegrootte van een product zal de toegestane concentratie (mg per kilo product) anders zijn. Des te hoger de consumptie des te lager de veilige concentratie. 

Aan de hand van de reference dose per allergeen kan uitgerekend worden wat de veilige concentratie in het product is. Dit wordt action level genoemd. Wanneer de concentratie allergeen onder deze grens blijft (action level 1), wordt  geen waarschuwing voor kruisbesmetting op het etiket geplaatst. Bij overschrijding van de actiegrens (action level 2) wordt wel een waarschuwing gebruikt, zoals 'kan bevatten'.

LET OP: een reference dose is geen concentratie of ppm (mg per kilo)! Een reference dose moet omgerekend worden naar een veilige concentratie, ook wel action level genoemd.
Hiervoor is een consumptiegrootte nodig. Aan de hand van de volgende formule wordt de veilige concentratie (action level) bepaald:
Action level (mg/kg)=(reference dose (mg))/(consumptiegrootte (gram) )×1000  

Consumptiegrootte

Met het VITAL systeem kunnen actiegrenzen in een product berekend worden. Hiervoor is het nodig om een passende consumptiegrootte voor het product(groep) vast te stellen. Dit is over het algemeen niet de portiegrootte van het product. Wij helpen graag bij het vaststellen van een passende consumptiegrootte en het berekenen van de bijbehorende actiegrenzen.

Elke consumptiegrootte kent zijn eigen grenzen! Reken dus voor elk product(groep) de bijbehorende grenzen (action level) uit.
Belangrijk: De actiegrenzen/ drempelwaarden zijn uitgedrukt in mg allergeen eiwit/kg product.

Veelgestelde vragen VITAL

Bekijk voor antwoorden op veelgestelde vragen over VITAL en de toepassing daarvan ook onze vraag en antwoord pagina.

Vraag en antwoord

Contact opnemenInschrijvencursus VITAL