Uniforme allergenen informatie - Declaration of allergens
Zorgvuldige en betrouwbare samenstelling van allergeneninformatie is van groot belang binnen de voedingsmiddelenindustrie om de voedselveiligheid te waarborgen. Onzorgvuldig beheer van data kan leiden tot een product recall door een foutief etiket. Dit geldt voor allergene ingrediënten maar ook voor de onbedoelde aanwezigheid (kruisbesmetting) van allergenen.
Allergenen Consultancy heeft een sjabloon ontwikkeld met als doel:
Downloadallergenen questionnaire- uitwisseling van allergenen-informatie in de keten te standaardiseren en
- een kwantitatieve risico-inschatting van kruisbesmetting met allergenen (zoals VITAL) mogelijk te maken.
Standaardisatie van de allergeneninformatie
Door het wegvallen van de zogenoemde LeDa lijst als basis van allergeneninformatie is er behoefte aan houvast. In de praktijk blijkt dat niet alleen de LeDa-lijst wordt gebruikt maar dat veel van de stoffen, welke ooit op de ALBA lijst hebben gestaan, nog steeds opgevraagd worden binnen de keten. Dit levert een onnodige administratieve last op.
Meer achtergrond van de noodzaak van uniformiteit in allergeneninformatie is te vinden in het VMT nieuwsartikel van november 2017 ‘LeDa-lijst wordt aangepast’.
Risico-inschatting allergenen
Binnen de voedingsmiddelenketen wordt allergeneninformatie vaak aangeduid als +, - of ? in productspecificatie of technische fiche. Waarbij een vraagteken staat voor kruisbesmetting. Dit is niet voldoende. Om het risico op kruisbesmetting met allergenen te kunnen berekenen is niet alleen informatie over aan- of afwezigheid van allergene ingrediënten nodig maar ook hoeveel (kwantitatief).
Bij gebruik van het sjabloon worden daarom de relevante gegevens opgevraagd om een kwantitatieve risicobeoordeling uit te kunnen voeren.
Download vragen
leverancierIn de praktijk blijkt dat toeleveranciers moeite kunnen hebben met het beantwoorden van vragen over het gehalte aan allergenen of kruisbesmetting. Dan is het niet mogelijk om een kwantitatieve risicobeoordeling uit te voeren. Toch is niet elke kruisbesmetting in de grondstofketen direct een risico voor het eindproduct. Met eenvoudige vragen, die vaak wel beantwoord kunnen worden, is een betere inschatting van de risico's mogelijk.
Wij hebben hiervoor een leidraad ontwikkeld. Op basis van de leidraad 'Cross-contact in the supply chain and allergen risk assessment' kan een gesprek met de leverancier aangegaan worden. Download dit document gratis.
Welke informatie is verplicht?
Een Precautionairy Allergen Labelling (PAL) is een waarschuwing op consumentenproducten. Een dergelijke waarschuwing wordt gebruikt als uit de risicobeoordeling blijkt dat de hoeveelheid allergeen eiwit de veilige grens overschrijdt. Hierbij wordt rekening gehouden met de consumptiegrootte van het product. Volgens Verordening (EG) Nr. 1169/2011 is dit vrijwillige informatie. Daarnaast geldt ook de Algemene Levensmiddelenverordening. Daarin staat dat producten veilig moeten zijn. Om te bepalen of een voedingsmiddel onveilig is o.a. gekeken welke informatie er voor consumenten beschikbaar is, zoals op het etiket of via andere bronnen, vooral als die helpt om gezondheidsproblemen te voorkomen. Sommige landen gebruiken deze clausule om te bepalen of een product zonder PAL maar met kruisbesmetting van de markt gehaald moet worden. Ondanks het ontbreken van duidelijke Europese regels voor het gebruik van PAL zijn er wel verschillende landen met lokale regelgeving.
Informatie over allergenenkruisbesmetting in de keten (B2B) is geen PAL. Kruisbesmetting in een grondstof kan een risico voor de consument opleveren, maar dat hoeft niet. Als een grondstof maar in een heel lage hoeveelheid gebruikt wordt in een consumenteneindproduct, kan een eventuele besmetting niet meer meetbaar zijn of onder de veilige grens blijven. De risicobeoordeling wordt dus door de fabrikant van consumentenproducten uitgevoerd. De leverancier van grondstoffen geeft informatie over de evenuele kruisbesmetting.
Er bestaat een wettelijke verplichting om informatie over door te geven in de keten zodat de eindgebruiker aan (nationale) regelgeving kan voldoen. Dit geldt dus ook voor informatie over kruisbesmetting va allergenen Deze informatie mag op verschillende manieren aangeleverd worden en is beschreven in artikel 8.8 van Verordening (EU) Nr. 1169/2011. Ook de Commission Notice en het Richtlijnendocument geven hier meer duidelijkheid over.
In onderstaande video leggen Charlotte ter Haar van de brancheorgananisatie Vereniging voor de Bakkerij- en Zoetwarenindustrie en Marjan van Ravenhorst van Allergenen Consultancy de allergenen regelgeving in Europa en Nederland toe. Hierbij richten zij zich specifiek op grondstoffenleveranciers.
Uitleg document
Hoe kom ik aan het allergenen sjabloon? Het document is openbaar beschikbaar en kan gratis gedownload worden. Het ingevulde e-mailadres wordt gebruikt voor de nieuwsbrief zodat de aanvrager actief op de hoogte gehouden kan worden bij wijzigingen in het sjabloon. |
Waarin is het document gemaakt? Het is een invulformulier met velden, gemaakt in Word. Daardoor kan de gebruiker eenvoudig vakjes aanvinken en de velden invullen zonder de opmaak van de rest van het document aan te hoeven passen. Het invulformulier is beveiligd (zonder wachtwoord). Het formulier kan naar wens aangepast worden, zie onder Aanpassen.
|
Wat betekenen de licht grijze teksten? Dit zijn toelichtende teksten. Dit is een hulpmiddel om extra uitleg te geven over de informatie die in dat veld ingevuld moet worden. |
Hoe is het document opgebouwd? Het sjabloon bestaat uit de volgende onderdelen:
|
Wat betekent "Exemption/ allergen labelling not required"? Enkele producten zijn gemaakt van één van de veertien allergene stoffen, maar staan op de wettelijke lijst met uitzonderingen. Zij hoeven dus niet als allergeen vermeld te worden op het etiket.
|
Aanpassen
Kan het document aangepast worden? Ja, de questionnaire kan aangepast worden of in de eigen huisstijl omgezet worden. |
Kunnen andere allergenen toegevoegd worden? Ja, het is mogelijk om de vragenlijst uit te breiden met andere relevante allergenen. Zo zijn er voor landen buiten Europa andere wettelijke allergenen van belang. Bij export naar sommige Aziatische landen is het bijvoorbeeld nodig om van o.a. boekweit als allergeen informatie in te winnen. Let wel dat het sjabloon niet wordt aangevuld met oude ALBA-allergenen (zoals koriander). Dit doet de uniformiteit teniet. |
Invullen
Hoe bepaal ik protein % in de kolom 'Used as an ingredient'? Het eiwitgehalte is normaal gesproken te vinden onder voedingswaarde voor enkelvoudige producten. Bij samengestelde ingrediënten is er een opsomming van ingrediënten in de specificatie te vinden, maar mist vaak het eiwitgehalte van het allergene subingrediënt. |
Wat moet ik invullen bij ‘Homogeneous’ en ‘Particulate’? Deze vraag is nodig om te bepalen of sprake is van een homogene of inhomogene (punt)besmetting. Bij een vloeistof, pasta of poeder zal het allergene ingrediënt in veel gevallen homogeen verdeeld zijn in de grondstof. Dan kan de kruisbesmetting van het allergeen in ppm (mg allergeen eiwit/ kg product) ingevuld worden in de kolom 'Homogeneous' worden. In het geval van een besmetting met één of meerdere stukje(s) of klontjes (particulate, zoals stukjes noot, sesamzaad, blokjes kaas, klontjes deeg, zaden, pitten, bonen etc.), kan de concentratie allergeen in het product plaatselijk zeer hoog zijn. Een dergelijke puntbesmetting kan, afhankelijk van het allergeen eiwitgehalte in het stukje, leiden tot een overschrijding van de veilige grens (action level). Het is dan nodig om het gewicht én het eiwitgehalte van een dergelijk stukje(s) in te vullen in de kolom 'Particulate'. |
Wat wordt bedoeld met PAL labelling remarks? Het kan zijn dat de afnemer niet bekend is met een kwantitatieve risicobeoordeling (QRA). Wanneer kruisbesmetting wordt opgegeven gaan sommige afnemers ervan uit dat ze dit moeten overnemen en vermelden op hun eindproducten. Zelfs als de besmetting geen risico vormt voor hun producten, bijvoorbeeld omdat de grondstof in een heel lage dosering (zoals bij specerijen of aroma's) wordt gebruikt of een lage besmetting heeft. De afnemer weet dan niet hoe de cijfers geinterpreteerd moeten worden. Om te voorkomen dat verkeerde conslusies getrokken worden, en mogelijk elke kruisbesmetting op de eindproducten vermeld wordt, kan in deze kolom aanvullende informatie gegeven worden. In de kolom PAL labelling remarks kan het advies voor gebruik van een PAL door afnemers wordt opgenomen. Voorbeeld bij een besmetting van soja in tarwebloem: |
Gebruik data in QRA/ VITAL
Hoe gebruik ik de gegevens uit een ingevulde questionnaire in mijn QRA/ VITAL berekening? De gegevens in het rode linkerblok zijn nodig om in de QRA berekening de kruisbesmetting van het eigen proces te berekenen. Het eiwitgehalte wordt gebruikt voor het bepalen van het product met het hoogste aandeel eiwit per allergeen als worst-case. Het totaal aandeel allergeen eiwit in een product is de combinatie van het allergeen eiwitgehalte van het ingredient met de dosering/ recept. Die gegevens komen in het tabblad Process in de Allergen Risk Calculator of bij Processing Profiles in VITAL Online. Daar moet Allergen ingredient % en Protein % ingevuld worden. Allergen ingredient % verwijst naar de dosering van het ingrediënt. Protein % is de waarde uit de kolom 'Used as an ingredient' van de questionnaire. De gegevens in het groene rechterblok zijn nodig om de kruisbesmetting in het product vanuit de grondstof te berekenen. De maximale concentratie kruisbesmetting in ppm is nodig bij een homogene besmetting (kolom 'Homogeneous'). Bij een puntbesmetting is het gewicht (in gram) en het eiwitgehalte (%) van de allergene besmetting nodig. Dit staat in de kolom 'Particulate'. Dit wordt ingevuld in de Allergen Risk Calculator en VITAL Online bij de grondstofinformatie. |
![]() |
![]() |